Op 10 mei is het energiepositieve zwembad De Koerbelt in Rijssen opgeleverd en op 1 juni werd het definitief geopend voor de bezoekers. Dit 5.600m2 BVO grote zwembad bevindt zich in een van de ‘groene kamers’ in een bosrijk gebied, waarop de architectonische vormgeving perfect op in speelt. Dat dit architectonisch sterke zwembad ook uiterst duurzaam is gerealiseerd, maakt het tot een uniek referentieproject binnen Nederland en daarbuiten. Nu rijst de vraag: Wat waren de succesfactoren in het proces naar dit resultaat?
Fotografie Reitsema & Partners, Ontwerp: Reitsema & partners architecten i.s.m. Wehrung architecten
De TCO-gedachte als grondslag
De realisatie van dit iconische zwembad is een grote uitdaging. “Het zijn verschillende factoren die allemaal op zijn plek zijn gevallen”, stelt Paul van Dorst. Hij is projectmanager bij OLCO en verantwoordelijk voor het project in Rijssen. “Het begon met een haalbaarheidsstudie in 2017, uitgevoerd door OLCO. Hierin zijn al vroeg de wensen geformuleerd en is de basis voor de TCO-gedachte ontstaan. In deze gedachte worden keuzes niet onderbouwt op basis van de investeringskosten maar op de kosten en opbrengsten in het gebruik”. Het is een benadering die OLCO in alle projecten nastreeft en die gestaag meer draagvlak vindt binnen onze opdrachtgevers. “De gemeente Rijssen-Holten liep hier duidelijk al in voorop. Zij hebben de gedachte volledig opgenomen en hebben dit intern juist gecommuniceerd. Hierdoor zijn telkens nieuwe deuren geopend en was niks onbespreekbaar. Dat is een duidelijke plus aan dit resultaat”.
Het zaadje is geplant, wat nu?
Dave Al, junior-projectleider bij OLCO, vult aan: “Toch is het gedachtegoed slechts een zaadje die geplant is. Hoe deze vervolgens tot uiting is gekomen in het ontwerp- en realisatieproces is minstens zo cruciaal”. Denk bijvoorbeeld aan de toepassing van een solkav-systeem waarmee het buitenbad door zonenergie zou worden opgewarmd. Gaandeweg het DO durfden de adviseurs en bouwteampartners aan dit concept te tornen, waarna een alternatief duurzaamheidsconcept is uitgedacht. De knelpunten in de engineering van het solkav-systeem, onder meer in combinatie met de te plaatsen PV-panelen, kwamen hiermee te vervallen en het duurzaamheidsniveau van het gehele project steeg. “Vooraf zijn verschillende ambitieniveaus met betrekking tot duurzaamheid vastgesteld:
- Brons: alle gebouwgebonden installaties energieneutraal
- Zilver: gebouw- & procesgebonden installaties energieneutraal
- Goud: gebouw-, proces- en gebruiksgebonden installaties energieneutraal
Deze zijn continu in het ontwerpproces bewaakt en vormden een trigger om innovatiever te denken. In het VO was het uitgangspunt nog zilver met een ambitie voor goud, maar de inpassing van de duurzaamheidskelder leidde tot een energiepositieve realisatie (Goud).”, zo verklaart Paul.
Dave: “Het is een inpassing die nogal wat voeten in de aarde heeft gehad. De techniek met verschillende batterijen als energieopslag is nog niet eerder toegepast op deze schaal, de vormgeving van de kelder en afstand tot het zwembad bleken uitdagend en ook de ‘extra’ investering gaat niet over een nacht ijs”. Het is illustratief voor de deuren die een TCO-benadering opent. Het verplaatst de focus van een investeringsopgave naar een gebruiksopgave.
“Het is onterecht om te spreken over hoge investeringskosten. Het is juist een besparing op het totale jaarlijkse kostenplaatje!”
– Paul van Dorst, projectmanager.
De kracht van De Koerbelt
Al met al is De Koerbelt hét voorbeeld van Groen Doen. Er is een duidelijke, innovatieve ambitie gesteld waaraan het volledige team zich heeft gebonden. Deze ambities zijn in elke fase besproken en geborgd. Daarnaast is er gaandeweg een duidelijk teamgevoel ontstaan. “Op basis van een goede verstandhouding en gedeeld commitment hebben we met alle (lokale) partijen telkens een stap extra kunnen zetten”, stelt Paul.
Tot slot heeft de grote media-aandacht het project ook een stok achter de deur gegeven. Een weg terug was zowel voor de gemeente als voor de partners niet mogelijk, hoewel er intern nooit getwijfeld is aan het realiseren van de ambities. Anderzijds heeft de media juist ook meer draagvlak gecreëerd voor de ambities die gesteld zijn. Zo heeft de TCO-benadering extra aandacht gekregen en is het uitlegbaarder geworden richting de stakeholders, maar ook is iedereen persoonlijk geraakt door de stijgende energieprijzen. Het zijn daarmee ontwikkelingen die het ambitieniveau van De Koerbelt in de hand hebben gewerkt.
Het nieuwe De Koerbelt is op 1 juni definitief opengesteld aan de sportieve Rijssenaar. Het symboliseert daarmee ook het einde van een uitdagend, ambitieus, plezierig proces van ambitie en wens naar realisatie. Dank aan de betrokken partners, zijnde Reitsema & partners architecten, Wehrung Architecten BV, AKOR Draisma VOF, Installatiebedrijf G. van Dam, Hollander Techniek, Deerns, Lucassen Bouwconstructies en Loohuis Installatiegroep. We zijn een duurzaamheidsicoon en referentie voor toekomstige zwembaden rijker!
“Het is het totale proces en de gedeelde ambitie die dit project tot een succes hebben gemaakt. Wij kijken met 10 jaar nog met trots terug op een uiterst duurzaam, architectonisch uniek, groen en kwalitatief sterk uitgevoerd De Koerbelt”!
